Choroba zwana niedokrwistością (anemia), jest dolegliwością, z którą spotykamy się dość często. Skąd bierze się ta choroba? Głównie z niewystarczającej ilości żelaza dostarczanego w pożywieniu. Ale niedokrwistość może mieć także inne źródła, jak na przykład niedokrwistość hemolityczna, aplastyczna czy niedokrwistość wynikająca z chorób przewlekłych. W każdym przypadku, terapia powinna być dostosowana do konkretnych przyczyn wystąpienia anemii.
Zjawisko niedokrwistości pojawia się w momencie, kiedy ilość hemoglobiny (a także erytrocytów) w organizmie osiąga stan poniżej normy, która zależy od płci pacjenta. Co odpowiada za to zjawisko?
Po pierwsze, krwotok lub długotrwałe krwawienie – gdy dochodzi do obfitego lub gwałtownego krwotoku, zazwyczaj spowodowanego urazem, objawy anemii pojawiają się bardzo szybko jako odpowiedź układu współczulnego. Może to objawić się jako przyspieszony rytm serca, potliwość, zmniejszenie ilości wydalanej moczu czy hipowolemiczny wstrząs. Z kolei długotrwałe krwawienie, najczęściej w przewodzie pokarmowym, prowadzi do niedokrwistości związanej z niedoborem żelaza.
Po drugie, niedostatek żelaza – jest to najczęstsza przyczyna niedokrwistości. Na skutek braku żelaza dochodzi do upośledzenia syntezy hemoglobiny, co prowadzi do powstania erytrocytów o mniejszych rozmiarach i niskiej zawartości tego białka. Niedobór żelaza może być konsekwencją diety (na przykład wegetariańskiej), długotrwałego krwawienia z przewodu pokarmowego, obfitych miesiączek, częstego oddawania krwi na cele charytatywne czy zaburzeń wchłaniania żelaza (po operacji żołądka, przy celiakii czy chorobie Leśniowskiego-Crohna).
Po trzecie, brak witaminy B12 i/lub kwasu foliowego – powoduje tzw. niedokrwistość megaloblastyczną, charakteryzującą się obecnością dużych erytrocytów w rozmazie krwi obwodowej.
Po czwarte, zjawisko niedokrwistości syderoblastycznej – wynika z nieprawidłowości podczas syntezy hemoglobiny i związanym z tym nadmiarem żelaza w organizmie.
Po piąte, choroby przewlekłe – anemia może być efektem przewlekłych schorzeń, takich jak zakażenia, nowotwory, choroby autoimmunologiczne czy choroby nerek. W procesie powstawania tego typu niedokrwistości kluczową rolę odgrywają cytokiny hamujące produkcję erytrocytów w szpiku oraz zmniejszenie produkcji erytropoetyny przez nerki.
Po szóste, niedokrwistość hemolityczna – występuje nadmierne niszczenie erytrocytów, zarówno w naczyniach, jak i poza nimi (głównie w śledzionie, ale też w wątrobie). Może mieć zarówno charakter wrodzony, związany z różnymi defektami krwinek czerwonych prowadzącymi do ich rozpadu, jak i nabyty – wywołany na przykład mechanizmami immunologicznymi, zakażeniami czy niektórymi lekami.
Po siódme, niedokrwistość aplastyczna – związana z niewydolnością szpiku kostnego. Oprócz anemii obserwujemy tu także zmniejszoną ilość leukocytów (leukopenia) oraz płytek krwi (małopłytkowość). Zjawisko to nazywamy pancytopenią. Aplazja szpiku pojawia się między innymi po ekspozycji na promieniowanie jonizujące, niektóre substancje chemiczne (benzen), leki lub infekcje wirusowe.